مرکز آموزشی درمانی فیروزگر

هر روز هفته با نام یکی از مسمومیت ها نامگذاری شده است

 ۱. مسمومیت دارویی (شایع‌ترین نوع)

  علل: مصرف خودسرانه دارو، مصرف دوز بیش از حد (Overdose)، تداخل دارویی، مصرف داروهای تاریخ گذشته، استفاده از داروهای دیگران.

   داروهای پرخطر: مسکن‌ها (بخصوص استامینوفن که در دوز بالا به کبد آسیب شدید می‌زند)، داروهای اعصاب و روان (بنزودیازپین‌ها، ضدافسردگی‌ها)، داروهای قلبی-عروقی، مکمل‌ها و ویتامین‌ها (به ویژه در کودکان).

   پیشگیری:

    *   مصرف دارو فقط با تجویز پزشک.

    *   خواندن دقیق برچسب و تاریخ انقضا.

    *   نگهداری داروها در جعبه اصلی و *دور از دسترس کودکان* (ترجیحاً در کابینت‌های قفل‌دار).

    *   عدم نگهداری داروهای اضافه در خانه.

    *   خودداری از خرد کردن یا شکستن کپسول‌ها بدون دستور پزشک.

 ۲. مسمومیت در کودکان

 علل: کنجکاوی ذاتی کودکان و تمایل به برداشتن هر چیزی و گذاشتن در دهان.

شایع‌ترین مواد: داروها، مواد شوینده و سفیدکننده، نفت و بنزین، محصولات آرایشی-بهداشتی، گیاهان آپارتمانی سمی.

   پیشگیری:

    *  قفل کردن تمام کابینت‌های آشپزخانه، حمام و اتاق خواب.

    *   استفاده از بسته‌بندی‌های مقاوم در برابر کودک (Child-resistant packaging).

    *   نگهداری مواد شیمیایی در ظرف اصلی و هرگز در بطری نوشابه یا نوشیدنی.

    *   آموزش به کودکان مبنی بر اینکه "هر چیزی خوراکی نیست".

۳. مسمومیت با گاز منوکسید کربن (قاتل خاموش)

 منابع تولید: وسایل گرمایشی معیوب یا بدون دودکش (پکیج، آبگرمکن، بخاری گازی و نفتی)، روشن کردن خودرو در گاراژهای دربسته، منقل ذغال در فضای بسته.

  علائم: شبیه به سرماخوردگی است (سردرد، سرگیجه، ضعف، تهوع). تفاوت اصلی: علائم در تمام افراد حاضر در فضای بسته مشترک است و با خروج از آن فضا، علائم بهبود می‌یابد.

 پیشگیری:

    *   نصب حسگر (آلارم) منوکسید کربندر اماکن مسکونی.

    *   کنترل و سرویس سالیانه وسایل گرمایشی توسط تکنسین‌های مجاز.

    *   اطمینان از وجود دودکش مناسب و عبور دود از آن.

    *   هرگز از اجاق گاز یا فر برای گرم کردن خانه استفاده نکنید.

 ۴. مسمومیت با مواد غذایی و قارچ‌های سمی

 علل: باکتری‌ها (سالمونلا، E.coli)، ویروس‌ها (نوروویروس)، سموم قارچی.

 قارچ‌های سمی: تشخیص قارچ سمی از غیرسمی بسیار دشوار و فقط توسط متخصصان ممکن است. برخی قارچ‌ها (مانند قارچ‌های جنس آمانیتا) *کشنده* هستند.

پیشگیری:

    *   رعایت اصول بهداشتی در پخت و پز و شستشوی کامل سبزیجات و میوه‌ها.

    *   پرهیز جدی از مصرف *هرگونه قارچ خودرو* که از طبیعت چیده می‌شود.

    *   نگهداری صحیح مواد غذایی در یخچال و عدم مصرف کنسروهای بادکرده یا زنگ‌زده.

 ۵. مسمومیت با سموم دفع آفات و شوینده‌ها

موارد پرخطر: حشره‌کش‌ها، جونده‌کش‌ها، علف‌کش‌ها، مواد ضدعفونی‌کننده و سفیدکننده (وایتکس).

راه ورود: بلع، تنفس، تماس با پوست و چشم.

خطرناک‌ترین حالت: مخلوط کردن مواد شوینده (مثلاً جوهر نمک با وایتکس) که باعث تولید گازهای سمی و کشنده مانند گاز کلر می‌شود.

 پیشگیری:

    *   استفاده از دستکش و ماسک در حین استفاده.

    *   نگهداری در ظرف اصلی و دور از دسترس کودکان.

    *   هرگز مواد شیمیایی مختلف را با هم مخلوط نکنید.

    *   مطمئن شدن از تهویه مناسب هنگام استفاده.

۶. مسمومیت ناشی از گزیدگی‌ها

حیوانات سمی شایع: عقرب (به ویژه گونه «گادیم» در خوزستان) و مار (مانند مار جعفری).

علائم: درد و تورم شدید در محل گزش، تهوع، تعریق، مشکلات تنفسی و قلبی.

پیشگیری:

    *   پوشیدن کفش و شلوار مناسب در مناطق روستایی و طبیعت.

    *   تکان دادن لباس‌ها و کفش‌ها قبل از پوشیدن.

    *   استفاده از پشه‌بند هنگام خواب در چادر.

۷. مسمومیت با مواد مخدر و محرک (سوءمصرف)

 علل: مصرف تفننی، اعتیاد، یا اقدام عمدی به خودکشی.

 مواد پرخطر: opioids (تریاک، هروئین، مورفین) که باعث افسردگی تنفسی می‌شوند و محرک‌ها (شیشه، کراک) که باعث مشکلات قلبی و تشنج می‌شوند.

پیشگیری:

    *   آموزش‌های عمومی و خانوادگی درباره عواقب مصرف مواد.

    *   دور نگه داشتن افراد در معرض خطر از این مواد.

    *   شناسایی و معرفی افراد معتاد به مراکز ترک اعتیاد.

نکته پایانی و شماره‌های ضروری

به یاد داشته باشید که در برخورد با هر فرد مسموم، آرامش خود را حفظ کنید و سریعاً با مراکز زیر تماس بگیرید:

• مرکز اطلاع‌رسانی داروها و سموم: ۱۹۰ (در تمام استان‌ها)
• اورژانس پیش‌بیمارستانی: ۱۱۵
• آتش‌نشانی: ۱۲۵ (برای نشت گاز و مواد شیمیایی)